Czym jest podwójne gospodarstwo?

Tzw. podwójne gospodarstwo domowe zachodzi, jeżeli podatnik ze względów zawodowych utrzymuje drugi dom w miejscu pracy. Co ciekawe nie tylko na terenie Niemiec. W myśl przepisów podatkowych podwójne gospodarstwo zachodzi, jeżeli spełnione zostanie kilka warunków:

1. Mieszkanie podatnika znajduje się z dala od miejsca pracy. W związku z tym nie ma wówczas możliwości, aby codziennie dojeżdżać. Wówczas podatnik jest zmuszony do utrzymywania drugie mieszkanie w miejscu pracy. 
2. Wspomniane wyżej pierwsze zamieszkanie powinno być miejscem, w którym skupia się jego tzw. centrum interesów życiowych. Jest to lokalizacja, której ponosi koszty utrzymania. Podatnik jest także do niej przywiązany z powodu rodziny, przyjaciół itp. W skrócie jest to miejsce, w którym toczy się jego życie. 
3. Drugie miejsce zamieszkania jest utrzymywane tylko ze względów zawodowych. Oczywiście ważna jest także odległość między pierwszym i drugim mieszkaniem.
4. Drugie mieszkanie powinno znajdować się w niewielkiej odległości od miejsca zatrudnienia. Powinno pozwalać na codzienne dojazdy do pracy nieprzekraczające jednej godziny. W przeciwieństwie do domu w kraju zamieszkania nie powinny łączyć z nim żadne inne relacje. Zachodzi ono np. gdy jeden z małżonków mieszka w Polsce a drugi pracuje w Niemczech. 

Co ciekawe o kosztach podwójnego zamieszkania można mówić nie tylko, gdy zmienia się miejsce pracy. Mogą one powstać również, gdy miejsce pracy nie zmienia się, ale centrum interesów życiowych ulega zmianie. Dla przykładu załóżmy, że podatnik mieszka z żoną w Niemczech. Żona podatnika postanawia wyprowadzić się do Polski. Jeżeli podatnik wróci razem z nią, zmienia się jego centrum interesów życiowych. Niby oczywiste, jednak trzeba potrafić to jeszcze udowodnić. O tym jednak nieco niżej

Jakie koszty prowadzenia podwójnego gospodarstwa będę mógł odliczyć w podatku?

Prowadząc w Niemczech drugi dom, nie tylko będzie można odliczyć koszt jego utrzymania, tzn.:

• opłaty za wynajem mieszkania / pokoju,
• poniesione z tytułu najmu koszty dodatkowe, czyli np. ogrzewanie, prąd, gaz woda, wywóz śmieci, tzw. Rundfunkbeiträge, czyli abonament za telewizje itp.,
• ubezpieczenie drugiego mieszkania,
• koszty niezbędnego umeblowania drugiego mieszkania.

Trzeba pamięć, że maksymalna kwota powyższych kosztów to 1.000 euro miesięcznie. W skali roku można więc z tego tytułu odliczyć maksymalnie 12.000 euro.

Rozliczenie kosztów niezbędnego umeblowania z pewnością zainteresuje wiele osób. Ten temat zostanie jednak uzupełniony w późniejszym terminie.

Prócz kosztów związanych z mieszaniem w niemieckim PIT odliczeniu podlegają również:

• koszty podróży między pierwszym a drugim mieszkaniem,
• koszty rozmów telefonicznych z rodziną między pierwszym i drugim miejscem zamieszkania,
• koszty przeprowadzki.

Koszty podróży zazwyczaj ze względu na odległość również istotnie wpływają na wysokość zwrotu podatku z Niemiec. Są one zatem szczególnie często weryfikowane przez urząd. W zależności od konkretnego Finanzamt wymagane mogą być różne ich potwierdzania. Czasem w jednym urzędzie wystarczą np. paragony za paliwo. Jednak w innym urzędzie podejście do tego może być skrajne inne. Wówczas paragony będą dla urzędnika niewiarygodnym dowodem dojazdów. W niektórych przypadkach urząd wymaga dodatkowych formularzy, danych i załączników. Jak więc dobrze przygotować koszty dojazdu by były wiarygodne dla danego urzędu? To już temat na inny tekst. W razie problemów z obroną kosztów dojazdu odpisanych od dochodów z Niemiec zapraszamy do kontaktu. 

Jak podwójne gospodarstwo wpływa na zwrot podatku z Niemiec?

Wiadomo już, czym jest podwójne gospodarstwo i co uznać za jego koszt. W kolejnym kroku dobrze byłoby zauważyć, jak wpływa ono na rozliczenie podatku.

Jak wspomniano, koszty podwójnego gospodarstwa wiążą się zazwyczaj z olbrzymimi opłatami i podróżami na duże odległości. W związku z tym, że mają one zasadniczy wpływ na wysokość otrzymywanego zwrotu podatku z Niemiec. Opisane w powyżej koszty podwójnego gospodarstwa jednak nie będą zwrócone w całości. Wpłyną one tylko na obniżenie dochodów z Niemiec. Będzie się to wiązało z niższym naliczonym podatkiem i zwrotem nadpłaty po rozliczeniu podatku z Niemiec. Oczywiście w żaden sposób wspomniane koszty nie wpłyną na rozliczenie PIT-36 w Polsce.

Pracodawca może wyrównać pracownikowi stratę w wynagrodzeniu, jaką ponosi on, prowadząc podwójne gospodarstwo. Wówczas na niemieckim rocznym PIT wystawionym przez pracodawcę w znajdzie się jakaś kwota w pozycji 21. Więcej o niemieckim PIT, czyli Lohnsteuerbescheinigung można znaleźć na naszym blogu.

Jeżeli pracodawca pokrył w części wydatki związane z podwójnym gospodarstwem wówczas uda rozliczyć się tylko nadwyżkę. Taka sytuacja będzie oczywiście oznaczała niższy zwrot podatku z Niemiec. 

Kto uwzględni koszty podwójnego gospodarstwa w rozliczeniu PIT z Niemiec?

Czy każdy pracujący w Niemczech może uwzględnić opisywane koszty w zeznaniu podatkowym? Oczywiście tylko w wypadku, gdy faktycznie ponosi koszty np. wynajmu mieszkania w tym Niemczech? Niestety byłoby to zbyt piękne.

Przeanalizujemy to dla osób, które posiadają centrum interesów życiowych w Polsce. W takiej sytuacji na początku niemiecki fiskus sprawdzi, czy podatnik posiada tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Temat nieograniczonego obowiązku był już wiele razy poruszany. Czym on jest można przeczytać np. w tekście poruszającym temat Kindergeld. Warto dodać, że wspomniany obowiązek podatkowy pozwala na ujęcie w zeznaniu różnych ulg oraz poniesionych kosztów. Często wpływa on również na dopłatę do podatku po rozliczeniu renty lub emerytury z Niemiec. Jeżeli ktoś w niedalekiej przyszłości będzie emerytem, otrzymującym świadczenie z Niemiec odsyłamy go do innego tekstu. 

Oczywiście podwójne gospodarstwo zostanie zakwestionowanie także w sytuacji, gdy podatnik nie będzie w stanie udowodnić, że:

• jego centrum interesów życiowych znajduje się w pierwszym gospodarstwie domowym,
• jego drugie miejsce zamieszkania znajduje się w dużej odległości od miejsca pracy,
• jego praca wiąże się z oddelegowaniem w różne zakątki kraju.

Kawaler powinien pamiętać, że pokój w mieszkaniu rodziców może nie liczyć się jako własne gospodarstwo domowe. Powinien on w takim wypadku udowodnić, że przyczynia się do kosztów utrzymania tego mieszkania. Fiskus też będzie oczekiwał, że koszty pierwszego gospodarstwa będą opłacane regularnie. 

Udowodnienie podwójnego gospodarstwa w przypadku, gdy jest ono z dala o miejsca pracy, może być trudne. Dla przykładu, jeżeli podatnik mieszka na Podlasiu i pracuje w Kolonii. Ze względu na wysokość czynszu wynajął sobie mieszkanie w Lipsku. Wówczas trudno będzie mu udowodnić, że jest to mieszkanie do celów zawodowych.

Jak stan cywilny pomaga udowodnić istnienie podwójnego gospodarstwa?

Niejednokrotnie już pisaliśmy o tym, że stan cywilny ma spory wpływ na zwrot podatku z Niemiec. Zwłaszcza istotny będzie on w sytuacji, gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów w Niemczech. Wedle rozstrzygnięć fiskusa na istnienie podwójnego gospodarstwa niebagatelnie wpływa stan cywilny podatnika. Pracujący w Niemczech, którego żona przebywa w Polsce może, łatwiej je udowodnić. W takiej sytuacji niemal z automatu posiada centrum interesów życiowych w Polsce. Prawdopodobnie mało kto będzie chciał sprawdzić, czy w Polsce ponosi koszty utrzymania domu. Wystarczy zatem zamieścić odpowiednie informacje w rozliczeniu i udowodnić konieczność zamieszkania w Niemczech. To przynajmniej w teorii z uwagi na pracę w tym kraju nie powinno być trudne. Jak już zostało wspomniane, nieco trudniej istnienie podwójnego gospodarstwa domowego udowodnią kawalerowie i panny. Finanzamt wychodzi tu z założenia, że nie potrzebują oni dwóch miejsc zamieszkania. Trudno takim osobom jest także udowodnić, że ich centrum interesów znajduje się w Polsce. Udowodnienie tego faktu często wymaga dodatkowych dokumentów i załączników. Niektóre urzędy zwłaszcza na Bawarii i Badenii-Wirtembergii stosują do tego nawet specjalne ankiety weryfikacyjne. Ich zadaniem jest sprawdzenie, czy takie gospodarstwo faktycznie zachodzi. 

Czym jest ankieta sprawdzająca istnienie podwójnego gospodarstwa?

Jak parokrotnie wspomniano wyżej, koszty podwójnego gospodarstwa znacząco wpływają na zwrot podatku z Niemiec. Jednak nawet jeżeli poniesione koszty są znakomicie udokumentowane, nie daje to gwarancji sukcesu. Fiskus, jeżeli zajdzie podejrzenie, że podwójne gospodarstwo może w danym wypadku nie istnieć, wyśle specjalną, ankietę. Na kilkustronnym dokumencie zada pytania o mieszkanie w Polsce i w Niemczech. Najczęściej Finanzamt prosi o podanie:

• wymiarów mieszkania w Polsce w metrach kwadratowych,
• tytułu posiadania wspomnianego lokum (np. właściciel, najemca, wynajmujący małżonek właściciela);
• informacji, co łączy podatnika z mieszkaniem w Polsce (np. rodzina);
• informacji, czym podróżował między miejscami zamieszkania;
• ilości pokonywanych kilometrów oraz ilości dojazdów.

Każdą informację zawartą w ankiecie warto oczywiście uwiarygodnić. Trzeba to zrobić, dodając wymagane przez urząd załączniki. Przykładowo posiadanie lokum w Polsce prosty sposób można udowodnić za pomocą aktu własności/ umową najmu. Liczbę dojazdu, przebiegiem samochodu dla ilości pokonywanych kilometrów oraz ilości dojazdów.

Oprócz domu w Polsce przy tej okazji sprawdzane jest także mieszkanie w Niemczech. Urząd będzie chciał poznać, powód, jego utrzymywania. Będzie zainteresowany ilością pokoi oraz metrażem. W skrajnych przypadkach prosi nawet o szkic jego rozkładu. Jako poświadczenia kosztów utrzymania mieszkania w miejscu zatrudnienia urząd niemiecki może uznać:

• umowę najmu (tzw. Mietvertrag);
• zaświadczenie najemcy;
• ewentualne faktury, rachunki;
• wyciągi z konta bankowego potwierdzające płatności czynszu.

Problemy z udowodnieniem podwójnego gospodarstwa?

Temat kosztów związanych z prowadzeniem podwójnego gospodarstwa jest naprawdę rozległy. Wspomniane koszty od lat są na celowniku urzędów w Niemczech. Ich odrzucenie bywa najczęstszą przyczyną mniejszego niż oczekiwany zwrotu podatku z Niemiec. Pamiętajmy, że w przypadku drugiego miejsca zamieszkania zawsze powinno chodzić o szybsze dotarcie do miejsca pracy.  W razie jakichkolwiek pytań i ewentualnych problemów jesteśmy do Państwa dyspozycji.