Tytułem wstępu w paru słowach przypominamy o terminach składania wniosku o zasiłek. Jest to niezwykle istotne, ponieważ w tym roku zaistniały pewne zmiany.

Nabór wniosków rodzina 500 plus rusza już niebawem. Wniosek na świadczenie wychowawcze można składać już od początku lutego a dokładnie:

• drogą elektroniczną, od dnia 01.02.2021
• tradycyjnie, od dnia 01.04.2021

Wnioski w formie elektronicznej oczywiście mogą być złożone z pomocą:

• bankowości elektronicznej
• platformy epu@p
• platformy emp@tia

Kolejność składania wniosków rodzina 500+ będzie wpływać na termin wypłaty wspomnianego świadczenia. W pierwszej kolejności na wypłatę będą mogły liczyć osoby, składające wniosek do 30.04.2021. Wówczas zasiłek otrzymają do 30.06. Złożenie wniosku rodzina 500+ w maju powinno oznaczać pieniądze do końca lipca. Jeżeli ktoś pokusi się, by wniosek o zasiłek złożyć w czerwcu, pieniądze powinien mieć do 31.08. Wypłaty do końca września doczekają się osoby, które zawnioskują o zasiłek w lipcu. 

Tak przynajmniej podają oficjalne źródła. Nieco inaczej sprawa może wyglądać, gdy jeden z rodziców pracuje za granicą. Kiedy opiekun pracuje w kraju objętym koordynacją, urząd gminy / miasta powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Jego celem jest ustalenie charakteru oraz faktycznego miejsca pobytu członka rodziny. Jeżeli okaże się, że przebywa on w państwie objętym koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, sprawę przejmuje Wojewoda. 

W takim przypadku urząd wojewódzki ustala, czy w przekazanej przez gminę sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji. Ma to miejsce nie tylko na etapie rozpatrywania wniosku rodzina 500+. Również, w przypadku wyjazdu do pracy w trakcie pobierania świadczenia prawo do świadczenia rozstrzyga Urząd Wojewódzki. Jak powszechnie wiadomo wspomniana instytucja, na rozpatrzenie wniosku rodzina 500 plus i wypłatę świadczenia rości sobie więcej czasu. Mamy sygnały, że niektóre urzędy mają naprawdę bardzo długie terminy. Ma to oczywiście związek z ustaleniem, które Państwo ma pierwszeństwo w wypłacie świadczenia. Ile potrwa wystawienie decyzji? Wszystko będzie zależało od konkretnego Urzędu Wojewódzkiego.

Wszystkie świadczenia wypłacane na terenie Unii Europejskiej podlegają pod system zabezpieczeń społecznych. Jak już wspomnieliśmy wyżej, jest to tzw. koordynacja. W myśl powyższych przepisów świadczenia rodzinne wypłacane są w określonej kolejności:

1. Pierwszeństwo w wypłacie ma to państwo, w którym wykonywana jest działalność zawodowa. Jeżeli tylko jeden z rodziców pracuje, to pieniądze wypłaca kraj, w którym pracuje opiekun.
2. Jeżeli działalność zawodowa wykonywana jest w różnych krajach, przez oboje rodziców-pierwszeństwo ma państwo zamieszkania dzieci. 

Żeby to zobrazować, spróbujmy wyobrazić sobie pewną sytuację. Ojciec dzieci pracuje w Niemczech. Matka z kolei jest zatrudniona w Polsce. Skoro dzieci mieszkają w Polsce, to tu istnieje pierwszeństwo wypłaty. Zatem powinniśmy złożyć wniosek najpierw z polskim urzędzie.

W pewnych okolicznościach, mimo że rodzic nie pracuje w Polsce, zaistnieje prawo do 500 plus. Może się tak zdarzyć, nawet kiedy drugi opiekun pracuje w Niemczech (za granicą). Taka sytuacja będzie miała miejsce, np. gdy matka lub ojciec dzieci:

• nie pracuje, ale jest ubezpieczona/ny w KRUS.
• nie pracuje, ale pobiera zasiłek dla bezrobotnych.
• pracuje w Niemczech, ale jest oddelegowany z polskiej firmy do Niemiec. Jeżeli składki na ubezpieczenie odprowadzane są w Polsce (A1), uzyska on/a prawo do świadczenia wychowawczego.

Pojawiają się absurdalne głosy, że ktoś otrzymał niekorzystną decyzję na Kindergeld. Przyczyną tego faktu jest rzekomo to, że świadczenie dla dzieci pobiera w Polsce.
Decyzje o braku prawa do Kindergeld mogą mieć wiele podłoży. O najczęstszych podstawach odmowy wypłaty Kindergeld pisaliśmy tutaj. Jednak nikt, kto pobiera świadczenie w Polsce, nie utraci z tego powodu prawa do Kindergeld. 

Kiedy do wypłaty świadczeń uprawnione są 2 państwa, z drugiego można otrzymać tylko dodatek dyferencyjny. Zatem mówiąc wprost, jeżeli w Polsce otrzymamy świadczenie wychowawcze, to z Niemiec możemy otrzymać tylko różnice. Będzie to świadczenie należne w Niemczech pomniejszone o kwotę 500 PLN na dziecko. Przy tej okazji przypominamy, że Kindergeld od stycznia 2021 miesięcznie wzrósł o 15 EUR na dziecko.

Warte uwagi:

Można ubiegać się o tymczasową decyzję w sprawie przyznania świadczeń rodzinnych w Polsce. Jest to możliwe w pewnych sytuacjach. Głównie w przypadku okresu, w którym Wojewoda nie posiada informacji, odnośnie do sytuacji w innym państwie. Można wtedy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji tymczasowej na świadczenie wychowawcze. 

Podsumowując:

1. Należy bezzwłocznie zawiadomić właściwy urząd w Polsce fakt podjęcia pracy w Niemczech. 

2. Wbrew temu, co się słyszy, nie można wybrać, z którego kraju świadczenie chce się otrzymywać. O tym, które państwo ma wypłacać pieniądze dla dzieci, decydują przepisy i sytuacja rodzinna i zawodowa.

3. By uniknąć sytuacji, kiedy Familienkasse wypłaci dodatek deferencyjny, mimo że strona Polska nie wypłaca nic, (ponieważ nie został złożony wniosek), warto w stosownym czasie zadbać o ustalenie prawa do świadczenia w Polsce. Tym bardziej, gdy Polska strona odmówi wypłaty zasiłku. Taka decyzja będzie obligowała urząd niemiecki do wypłacania Kindergeld w całości. 

Czy po otrzymaniu decyzji na świadczenie wychowawcze muszę ją dosłać do zagranicznego urzędu?

Jeżeli Wojewoda wyda decyzję w sprawie świadczeń rodzinnych w Polsce, powiadamia o tym zainteresowanego i Familienkasse. Zawiadamia nie tylko o treści samej decyzji, ale także o kwocie i okresie wypłaconych świadczeń rodzinnych. Nie zwalnia to jednak z obowiązku informowania zagranicznego urzędu o fakcie otrzymania 500 plus w Polsce. Zgodnie z przepisami osoba pobierająca Kindergeld jest zobowiązana do zgłaszania zmian mających wpływ na wypłatę Kindergeld. Decyzję najlepiej przetłumaczyć w najważniejszych fragmentach i wraz z listem przewodnim dosłać do zagranicznego urzędu. Po każdej zmianie tejże decyzji również należałoby ją dosłać. Zwłaszcza wówczas, gdy należne w Polsce świadczenie nie zostanie odjęte od świadczenia wypłacanego w Niemczech. Otrzymujący cały Kindergeld prędzej czy później na podstawie przepisów koordynacji będzie musiał oddać różnicę pobraną w Polsce. Zostanie także potraktowany jako osoba, która wyłudziła świadczenie z Niemiec. 

Dlaczego mimo braku prawa do świadczenia wychowawczego w Polsce nie otrzymuję całego Kindergeld?

Familienkasse, mimo otrzymania informacji o braku prawa do świadczenia w Polsce często wypłaca tylko dodatek dyferencyjny. Otrzymujący Kindergeld nie wiedzą, dlaczego tak jest. Zawiadomili przecież urząd niemiecki o braku prawa do świadczenia w Polsce. Niestety taka sytuacja nie jest rzadkością. Instytucja niemiecka często z opóźnieniem analizuje otrzymane decyzję. Stąd zmiana wypłacanej wysokości Kindergeld może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Oczywiście należna różnica w końcu powinna być wypłacona.

Analogicznie, wygląda sytuacja, kiedy rodzic otrzymuje cały Kindergeld, mimo że pobiera świadczenie wychowawcze w Polsce. Oczywiście powiadomił o tym fakcie Familienkasse. W takiej sytuacji także będzie musiał poczekać na zmianę decyzji w sprawie Kindergeld. Będzie też musiał oddać nadpłacone świadczenie. W tej sytuacji nie będą naliczane żadne odsetki. 

Co dalej z programem rodzina 500 plus?

Mimo sygnałów, o zawieszeniu wypłaty zasiłku lub jego zamiany na bony, nic nie powinno się zmienić. Przynajmniej w najbliższym czasie. Takie są zapewnienia rządzących. Ministerstwo Rodziny pracy i Polityki Społecznej zabezpieczyło kwotę pozwalającą na wypłatę świadczenia. Jednak mimo zapewnień rządzących wszystko może się zdarzyć, gdy w kasie państwa zabraknie pieniędzy. Wiemy, że kwota 40 miliardów złotych to spory wydatek. Zwłaszcza w czasach kryzysu spowodowanego m.in. przez COVID-19.

Z drugiej strony, nie powinniśmy oczekiwać również korzystnych zmian. Dzięki inflacji siła nabywcza wypłacanych ujęciu miesięcznym kwot już mocno zmalała. Przypomnijmy, że od 2016 roku Kindergeld wzrósł o 29 euro miesięcznie na dziecko. W analogicznym okresie świadczenie 500+ nie zostało podwyższone (choć zniesiono kryterium dochodowe na pierwsze dziecko). Obecnie w zatwierdzonym budżecie na pewno nie przewidziano podwyżki kwot wypłacanych z tytułu 500+. Zatem jest niemal pewne, że na waloryzację wspomnianego świadczenia w 2021 roku nie ma co liczyć.

Niezależnie od tego, jak będzie kształtował wspomniany program, pobierający Kindergeld powinni zadbać o decyzję z Polski. Oczywiście tylko w przypadku, gdy krajem zamieszkania dzieci jest Polska. Dotyczy to rzecz jasna dzieci, w wieku poniżej 18 lat.