Zdarza się, że zatrudnienie w Niemczech niesie za sobą różne zagrożenia. Praca z dala od domu nie sprzyja życiu rodzinnemu. W niektórych, skrajnych wypadkach może prowadzić nawet do rozwodów. Rozpad małżeństwa istotnie wpływa na pogorszenie warunków ekonomicznych dzieci pozostających na wychowaniu jednego z rodziców. Obniża to szansę na właściwy start wychowanków. W tym wypadku więc kluczowe będzie, by dzieci pracującego w Niemczech rodzica nadal otrzymywały zasiłek Kindergeld. Co dzieje się w momencie, kiedy rodzina ulega rozpadowi? Który z rodziców w takiej sytuacji będzie miał prawo do zasiłku rodzinnego? Co zrobić, gdy przyznany zasiłek nie trafia w swój cel, jakim jest poprawa egzystencji dzieci? Jak zabezpieczyć się, by nie zaszła konieczność zwrotu wypłaconego już świadczenia? O tym wszystkim napisaliśmy poniżej.
Niemcy - zasiłek rodzinny a rozwód
Z reguły, kiedy rodzina mieszka w Polsce, o Kindergeld wnioskuje rodzic pracujący w Niemczech. To jemu w większości przypadków wypłacany jest zasiłek. Jednak czy będzie miał on prawo do świadczenia z chwilą rozpadu małżeństwa? W tej kwestii także istnieją regulacje prawne. Według nich, po rozwodzie prawo do świadczenia będzie miał rodzic/opiekun, który sprawuje opiekę nad dzieckiem. Co ważne, nie jest to weryfikowane na podstawie wyroku sądu w sprawie rozwodu. W tym wypadku Familienkasse opiekę weryfikuje na podstawie stałego meldunku z dziećmi. Stąd, jeżeli jeden z rodziców traci meldunek z dzieckiem, automatycznie traci prawo do wypłaty świadczenia. Inaczej sprawy wyglądają, jeżeli rodzice mieli dwoje dzieci. Po ich rozwodzie każde z dzieci zamieszkało z jednym z rodziców. Wówczas, każdy z rodziców będzie mógł otrzymywać zasiłek rodzinny Kindergeld na dziecko, z którym mieszka. Zasady przyznawania zasiłku rodzinnego w Niemczech regulują przepisy BKGG (Bundeskindergeldgesetz) oraz EStG (Einkommensteuergesetz). Wspomniane przepisy ściśle regulują komu i na jakich warunkachma zostać wypłacone świadczenie z Niemiec. Na każde dziecko i każdy okres Kindergeld może być przyznany raz i tylko jednemu z rodziców. W przeszłości oczywiście miały miejsce próby wyłudzeń. Zdarzały się wypadki, kiedy to na jedno dziecko zasiłek został pobrany 2 razy. Obecnie, aby wyeliminować takie praktyki, konieczne jest podawanie do urzędu niemieckich numerów Identyfikacyjnych (Identifikationsnummer). W przypadku, gdy dziecko przebywa w Polsce numeru PESEL. Więcej na ten temat pisaliśmy na naszym blogu w tekście pt. Numer identyfikacyjny dziecka we wniosku na Kindergeld
Czy po rozwodzie o Kindergeld może wnioskować dziecko?
Często jesteśmy pytani, czy wniosek o Kindergeld może złożyć potomek. W szczególnych wypadkach prawo dopuszcza, by wnioskodawcą o rodzinne z Niemiec było dziecko. Jednak, aby świadczenie zostało przyznane, muszą być spełnione pewne warunki. Będą one wypełnione w przypadku, gdy:
- Dziecko jest pełnoletnie.
- Dziecko ma stałe miejsce zamieszkania w Niemczech.
- Dziecko jest sierotą lub nie zna miejsca pobytu rodziców.
- Nie ustalono innego, prawnego opiekuna dziecka.
Jak po rozwodzie wygląda wypłata zasiłku rodzinnego Kindergeld w praktyce?
Niestety zdarza się, że po rozpadzie związku, świadczenie nadal wypłacane jest rodzicowi pracującemu w Niemczech. Najczęściej jednak (ponieważ dziecko pozostaje z matką w Polsce), traci on meldunek z dzieckiem. W takim przypadku powinien koniecznie:
- Poinformować Familienkasse o fakcie rozwodu, dosyłając prawomocny wyrok sądu.
- Zawiadomić kasę rodzinną w Niemczech o braku meldunku z dzieckiem, dosyłając aktualne zaświadczenie o stanie rodziny.
Jeżeli tego nie zrobi, może być posądzony o wyłudzenie świadczenia. Wówczas będzie się musiał liczyć z koniecznością zwrotu niesłusznie pobranych pieniędzy.
Tymczasem opiekun pozostający w Polsce często jest przekonany, że nie uzyska prawa do Kindergeld. Świadczenie nie będzie mu przysługiwało, skoro nie pracuje i nie przebywa w Niemczech. Jednak osoba niepracująca i nieprzebywająca w Niemczech może otrzymywać niemiecki zasiłek rodzinny. Nawet na dzieci mieszkające poza granicami Niemiec. Wiąże się to jednak z pewnymi warunkami:
- Krajem stałego pobytu drugiego rodzica są Niemcy.
- Rodzic przebywający w Niemczech jest podatnikiem o nieograniczonym obowiązku podatkowym.
Zatem po rozwodzie, póki rodzic pracuje w Niemczech, dzieci mieszkające w Polsce mogą otrzymywać Kindergeld. W takim wypadku wnioskodawcą może być opiekun niepracujący w Niemczech. Powinien on jednak posiadać stały, wspólny meldunek z dziećmi.
O jakie dokumenty zadbać?
Urząd wypłacający świadczenie z Niemiec (Familienkasse) obecnie bardzo dokładnie weryfikuje prawo do zasiłku. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że wniosek zastanie odrzucony, jeżeli urząd nie otrzyma wszystkich wymaganych dokumentów. W związku z tym przed złożeniem wniosku należy zgromadzić wszystkie dokumenty pracującego w Niemczech rodzica.
Od opiekuna zatrudnionego w Niemczech konieczne będą:
- dokumenty potwierdzające stałe miejsce pobytu w Niemczech:
- zaświadczenie o jego zameldowaniu w Niemczech,
- umowa najmu mieszkania w Niemczech,
- potwierdzenie płatności czynszu w Niemczech,
lub (w przypadku braku dokumentów potwierdzających stały pobyt w Niemczech):
- dokumenty potwierdzające tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy:
- zaświadczenie z niemieckiego fiskusa o nieograniczonym obowiązku podatkowym,
- decyzję podatkową, tzw. Steuerbescheid (w wypadku braku zaświadczenia),
oraz dokumenty potwierdzające zatrudnienie:
- w przypadku umowy o pracę:
- zaświadczenie o zatrudnieniu w Niemczech tzw. Arbeitgeberbescheinigung,
- w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w Niemczech:
- zaświadczenie o rejestracji działalności gospodarczej tzw. Gewerbeanmeldung,
- dokumenty potwierdzające wykonywanie niniejszej działalności: wystawione rachunki, itp.
Co się stanie, gdy wnioskodawca nie będzie w stanie przedłożyć wymaganych wyżej dokumentów? Co, gdy rodzic pracujący w Niemczech odmówi ich wydania? Wówczas, jeżeli nie uda się wpłynąć na wspomnianego rodzica, z dużym prawdopodobieństwem wniosek zostanie rozpatrzony negatywnie.
Czy Kindergeld, czy 500 plus można pobierać po rozwodzie?
Otrzymujący Kindergeld często zapominają, że w przypadku zamieszkania dzieci w Polsce należy ustalić prawo do 500+. Z uwagi na fakt zastosowania w tym wypadku przepisów o koordynacji, jest to niezwykle istotne. Jeszcze raz podkreślamy, że Polska w tym wypadku będzie krajem pierwszeństwa. Nawet po rozwodzie, dzieci niepełnoletnie powinny w pierwszej kolejności otrzymać świadczenie wychowawcze. Pamiętajmy także, że w 2021 roku zmieniają się terminy składania wniosków na 500 plus. Więcej o wspomnianym świadczeniu i terminach jego składania można znaleźć tutaj. Poruszamy ten temat dlatego, że nierzadko rozwiedzeni rodzice składają wnioski o oba świadczenia. Często w tajemnicy przed drugim rodzicem, tzn. rodzic pracujący w Niemczech, zataja fakt braku meldunku z dzieckiem i pobiera cały Kindergeld. We wniosku podaje, że w Polsce nic mu się nie należy. Matka pozostająca w Polsce wnioskuje o świadczenie 500+. Przy tej okazji zataja fakt, że drugi rodzic dziecka pracuje w Niemczech. Dochodzi do kuriozalnej sytuacji, kiedy to Polska i Niemcy wypłacają świadczenie na dziecko. Nie tylko urzędy obu państw nie mają informacji, że świadczenie jest wypłacane podwójnie. Również rodzice, mając ze sobą słaby kontakt, nie wiedzą, że jedno z nich wyłudza świadczenie. W tej sytuacji prędzej czy później zajdzie konieczność zwrotu wyłudzonego zasiłku.
Zasiłek rodzinny Kindergeld przyznany i co dalej?
Mniej więcej raz do roku Familienkasse wysyła wnioskodawcy formularz sprawdzający tzw. Fragebogen. Więcej na ten temat można przeczytać tutaj. Na podstawie niniejszej ankiety weryfikuje, czy prawo do zasiłku rodzinnego na dzieci dalej istnieje. Zwłaszcza po rozwodzie rodziców urząd jest wyczulony na dokumenty. Szczególnie ważne będą te, które mogą udowodnić pobyt / pracę jednego z rodziców w Niemczech. Najlepszym sposobem na uzyskanie wymaganych dokumentów byłoby porozumienie z drugim rodzicem. Jeżeli wnioskodawca, nie dostarczy wymaganych dokumentów, może liczyć się z koniecznością zwrotu części wypłaconego Kindergeld. Każde otrzymane euro, za okres, który Familienkasse uzna za nieudokumentowany, trzeba będzie oddać. W takim wypadku w wielu sytuacjach nie pozostanie nic innego jak założenie sprawy w sądzie. Jej zadaniem jest „przymuszenie” drugiego rodzica do dostarczenia do Familienkasse wymaganych dokumentów. Zatem nawet jeżeli Kindergeld jest już przyznany i wypłacany, nadal należy mieć się na baczności.
Po rozwodzie, dzieci nie powinny być ofiarami nieporozumienia swoich rodziców. Zwłaszcza w roku 2021, który z uwagi na COVID-19 może być trudny. Stąd apelujemy do wszystkich opiekunów, aby nie odbierali swoim dzieciom możliwości rozwoju. Każde uzyskane z tytułu Kindergeld euro wpłynie pozytywnie na ich dalsze życie.