Kindergeld

Czy osoby pracujące w Niemczech powinny wnioskować o 500 plus?

Świadczenie wychowawcze w Polsce zostało wprowadzone w 2016 roku. Od 1 lipca 2019 rodzice niezależnie od dochodów mogą otrzymywać zasiłek także dla pierwszego dziecka. Wcześniej, jak wiadomo, o przyznaniu świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko decydowały kryteria dochodowe. Można zatem przyjąć, że flagowy program rządzących (rodzina 500 plus) na stałe zagościł w naszych domach. Wciąż jednak niektóre osoby pracujące w Niemczech nie składają wniosków o ustalenie prawa o świadczenia wychowawcze. Uważają one, że wolą pobierać cały Kindergeld z Niemiec. Część przez roztargnienie i brak czasu spóźnia się ze złożeniem wniosku rodzina 500+. Niektórzy nie zgłaszają zmiany sytuacji zawodowej rodzica przebywającego w Polsce. Takie zachowania niejednokrotnie mogą prowadzić do problemów i uszczerbku finansów rodzinnych. Nie tylko powinno się wnioskować o świadczenia wychowawcze w kraju. Ważne jest także, by zgłaszać wszystkie zmiany, które zaszły w związku z modyfikacją sytuacji zawodowej. Dziś parę słów na temat koordynacji, ale nie tylko. 

Kiedy można złożyć wniosek o zasiłek w Polsce w 2021 roku?

Tytułem wstępu w paru słowach przypominamy o terminach składania wniosku o zasiłek. Jest to niezwykle istotne, ponieważ w tym roku zaistniały pewne zmiany.

Nabór wniosków rodzina 500 plus rusza już niebawem. Wniosek na świadczenie wychowawcze można składać już od początku lutego a dokładnie:

  • drogą elektroniczną, od dnia 01.02.2021
  • tradycyjnie, od dnia 01.04.2021

Wnioski w formie elektronicznej oczywiście mogą być złożone z pomocą:

  • bankowości elektronicznej
  • platformy epu@p
  • platformy emp@tia

Kolejność składania wniosków rodzina 500+ będzie wpływać na termin wypłaty wspomnianego świadczenia. W pierwszej kolejności na wypłatę będą mogły liczyć osoby, składające wniosek do 30.04.2021. Wówczas zasiłek otrzymają do 30.06. Złożenie wniosku rodzina 500+ w maju powinno oznaczać pieniądze do końca lipca. Jeżeli ktoś pokusi się, by wniosek o zasiłek złożyć w czerwcu, pieniądze powinien mieć do 31.08. Wypłaty do końca września doczekają się osoby, które zawnioskują o zasiłek w lipcu. 

Tak przynajmniej podają oficjalne źródła. Nieco inaczej sprawa może wyglądać, gdy jeden z rodziców pracuje za granicą. Kiedy opiekun pracuje w kraju objętym koordynacją, urząd gminy / miasta powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Jego celem jest ustalenie charakteru oraz faktycznego miejsca pobytu członka rodziny. Jeżeli okaże się, że przebywa on w państwie objętym koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego, sprawę przejmuje Wojewoda. 

W takim przypadku urząd wojewódzki ustala, czy w przekazanej przez gminę sprawie mają zastosowanie przepisy o koordynacji. Ma to miejsce nie tylko na etapie rozpatrywania wniosku rodzina 500+. Również, w przypadku wyjazdu do pracy w trakcie pobierania świadczenia prawo do świadczenia rozstrzyga Urząd Wojewódzki. Jak powszechnie wiadomo wspomniana instytucja, na rozpatrzenie wniosku rodzina 500 plus i wypłatę świadczenia rości sobie więcej czasu. Mamy sygnały, że niektóre urzędy mają naprawdę bardzo długie terminy. Ma to oczywiście związek z ustaleniem, które Państwo ma pierwszeństwo w wypłacie świadczenia. Ile potrwa wystawienie decyzji? Wszystko będzie zależało od konkretnego Urzędu Wojewódzkiego.

 

Kindergeld w Niemczech czy wychowawcze w Polsce?

Wszystkie świadczenia wypłacane na terenie Unii Europejskiej podlegają pod system zabezpieczeń społecznych. Jak już wspomnieliśmy wyżej, jest to tzw. koordynacja. W myśl powyższych przepisów świadczenia rodzinne wypłacane są w określonej kolejności:

  1. Pierwszeństwo w wypłacie ma to państwo, w którym wykonywana jest działalność zawodowa. Jeżeli tylko jeden z rodziców pracuje, to pieniądze wypłaca kraj, w którym pracuje opiekun.
  2. Jeżeli działalność zawodowa wykonywana jest w różnych krajach, przez oboje rodziców-pierwszeństwo ma państwo zamieszkania dzieci. 

Żeby to zobrazować, spróbujmy wyobrazić sobie pewną sytuację. Ojciec dzieci pracuje w Niemczech. Matka z kolei jest zatrudniona w Polsce. Skoro dzieci mieszkają w Polsce, to tu istnieje pierwszeństwo wypłaty. Zatem powinniśmy złożyć wniosek najpierw z polskim urzędzie.

W pewnych okolicznościach, mimo że rodzic nie pracuje w Polsce, zaistnieje prawo do 500 plus. Może się tak zdarzyć, nawet kiedy drugi opiekun pracuje w Niemczech (za granicą). Taka sytuacja będzie miała miejsce, np. gdy matka lub ojciec dzieci:

  • nie pracuje, ale jest ubezpieczona/ny w KRUS.
  • nie pracuje, ale pobiera zasiłek dla bezrobotnych.
  • pracuje w Niemczech, ale jest oddelegowany z polskiej firmy do Niemiec. Jeżeli składki na ubezpieczenie odprowadzane są w Polsce (A1), uzyska on/a prawo do świadczenia wychowawczego.

Pojawiają się absurdalne głosy, że ktoś otrzymał niekorzystną decyzję na Kindergeld. Przyczyną tego faktu jest rzekomo to, że świadczenie dla dzieci pobiera w Polsce.
Decyzje o braku prawa do Kindergeld mogą mieć wiele podłoży. O najczęstszych podstawach odmowy wypłaty Kindergeld pisaliśmy tutaj. Jednak nikt, kto pobiera świadczenie w Polsce, nie utraci z tego powodu prawa do Kindergeld. 

Kiedy do wypłaty świadczeń uprawnione są 2 państwa, z drugiego można otrzymać tylko dodatek dyferencyjny. Zatem mówiąc wprost, jeżeli w Polsce otrzymamy świadczenie wychowawcze, to z Niemiec możemy otrzymać tylko różnice. Będzie to świadczenie należne w Niemczech pomniejszone o kwotę 500 PLN na dziecko. Przy tej okazji przypominamy, że Kindergeld od stycznia 2021 miesięcznie wzrósł o 15 EUR na dziecko.

Warte uwagi:

Można ubiegać się o tymczasową decyzję w sprawie przyznania świadczeń rodzinnych w Polsce. Jest to możliwe w pewnych sytuacjach. Głównie w przypadku okresu, w którym Wojewoda nie posiada informacji, odnośnie do sytuacji w innym państwie. Można wtedy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji tymczasowej na świadczenie wychowawcze. 

Podsumowując:

  1. Należy bezzwłocznie zawiadomić właściwy urząd w Polsce fakt podjęcia pracy w Niemczech. 

  2. Wbrew temu, co się słyszy, nie można wybrać, z którego kraju świadczenie chce się otrzymywać. O tym, które państwo ma wypłacać pieniądze dla dzieci, decydują przepisy i sytuacja rodzinna i zawodowa.

  3. By uniknąć sytuacji, kiedy Familienkasse wypłaci dodatek deferencyjny, mimo że strona Polska nie wypłaca nic, (ponieważ nie został złożony wniosek), warto w stosownym czasie zadbać o ustalenie prawa do świadczenia w Polsce. Tym bardziej, gdy Polska strona odmówi wypłaty zasiłku. Taka decyzja będzie obligowała urząd niemiecki do wypłacania Kindergeld w całości. 

 

Czy po otrzymaniu decyzji na świadczenie wychowawcze muszę ją dosłać do zagranicznego urzędu?

Jeżeli Wojewoda wyda decyzję w sprawie świadczeń rodzinnych w Polsce, powiadamia o tym zainteresowanego i Familienkasse. Zawiadamia nie tylko o treści samej decyzji, ale także o kwocie i okresie wypłaconych świadczeń rodzinnych. Nie zwalnia to jednak z obowiązku informowania zagranicznego urzędu o fakcie otrzymania 500 plus w Polsce. Zgodnie z przepisami osoba pobierająca Kindergeld jest zobowiązana do zgłaszania zmian mających wpływ na wypłatę Kindergeld. Decyzję najlepiej przetłumaczyć w najważniejszych fragmentach i wraz z listem przewodnim dosłać do zagranicznego urzędu. Po każdej zmianie tejże decyzji również należałoby ją dosłać. Zwłaszcza wówczas, gdy należne w Polsce świadczenie nie zostanie odjęte od świadczenia wypłacanego w Niemczech. Otrzymujący cały Kindergeld prędzej czy później na podstawie przepisów koordynacji będzie musiał oddać różnicę pobraną w Polsce. Zostanie także potraktowany jako osoba, która wyłudziła świadczenie z Niemiec. 

 

Dlaczego mimo braku prawa do świadczenia wychowawczego w Polsce nie otrzymuję całego Kindergeld?

Familienkasse, mimo otrzymania informacji o braku prawa do świadczenia w Polsce często wypłaca tylko dodatek dyferencyjny. Otrzymujący Kindergeld nie wiedzą, dlaczego tak jest. Zawiadomili przecież urząd niemiecki o braku prawa do świadczenia w Polsce. Niestety taka sytuacja nie jest rzadkością. Instytucja niemiecka często z opóźnieniem analizuje otrzymane decyzję. Stąd zmiana wypłacanej wysokości Kindergeld może potrwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Oczywiście należna różnica w końcu powinna być wypłacona.

Analogicznie, wygląda sytuacja, kiedy rodzic otrzymuje cały Kindergeld, mimo że pobiera świadczenie wychowawcze w Polsce. Oczywiście powiadomił o tym fakcie Familienkasse. W takiej sytuacji także będzie musiał poczekać na zmianę decyzji w sprawie Kindergeld. Będzie też musiał oddać nadpłacone świadczenie. W tej sytuacji nie będą naliczane żadne odsetki. 

 

Co dalej z programem rodzina 500 plus?

Mimo sygnałów, o zawieszeniu wypłaty zasiłku lub jego zamiany na bony, nic nie powinno się zmienić. Przynajmniej w najbliższym czasie. Takie są zapewnienia rządzących. Ministerstwo Rodziny pracy i Polityki Społecznej zabezpieczyło kwotę pozwalającą na wypłatę świadczenia. Jednak mimo zapewnień rządzących wszystko może się zdarzyć, gdy w kasie państwa zabraknie pieniędzy. Wiemy, że kwota 40 miliardów złotych to spory wydatek. Zwłaszcza w czasach kryzysu spowodowanego m.in. przez COVID-19.

Z drugiej strony, nie powinniśmy oczekiwać również korzystnych zmian. Dzięki inflacji siła nabywcza wypłacanych ujęciu miesięcznym kwot już mocno zmalała. Przypomnijmy, że od 2016 roku Kindergeld wzrósł o 29 euro miesięcznie na dziecko. W analogicznym okresie świadczenie 500+ nie zostało podwyższone (choć zniesiono kryterium dochodowe na pierwsze dziecko). Obecnie w zatwierdzonym budżecie na pewno nie przewidziano podwyżki kwot wypłacanych z tytułu 500+. Zatem jest niemal pewne, że na waloryzację wspomnianego świadczenia w 2021 roku nie ma co liczyć.

Niezależnie od tego, jak będzie kształtował wspomniany program, pobierający Kindergeld powinni zadbać o decyzję z Polski. Oczywiście tylko w przypadku, gdy krajem zamieszkania dzieci jest Polska. Dotyczy to rzecz jasna dzieci, w wieku poniżej 18 lat.